Alkol Bağımlılığı (Alkolizm): Alkol Tüketimi Ne Zaman Sorun Olur?
Tatillerde veya özel günlerde aşırı içki içmek kutlamanın bir parçası gibi görünebilir. Ancak kadehinizi kaldırırken düşünmeniz gereken bir şey var: Bir partide veya herhangi bir zamanda çok fazla alkol içmek alkol kullanım bozukluğunun (Alkolizm) bir işareti olabilir.
Alkolizm nedir?
Alkolizm, alkol bağımlılığı veya alkol kullanım bozukluğunu (Alcohol use disorder – AUD) ifade etmek için kullanılan şemsiye bir terimdir. Vücudunuz sonunda alkole bağımlı hale gelecek kadar çok içtiğinizde ortaya çıkar. Bu olduğunda, alkol hayatınızdaki en önemli şey haline gelir.
Aşırı alkol kullanımı vücudu, düşünceleri ve davranışları etkileyen semptomlara neden olur.
Bağımlılığın ayırt edici özelliği, alkolün neden olduğu sorunlara rağmen kişinin içmeye devam etmesidir.
Alkol kullanım bozukluğunu tanımlayan spesifik bir günlük içecek sayısı veya alkol miktarı yoktur, ancak belirli bir düzeyin üzerinde alkollü içecek tüketimi alkolizmin riskini önemli ölçüde arttırmaktadır.
Alkol bağımlılığı olan kişiler içki içmek, işlerini kaybetmek veya sevdikleri insanlarla ilişkilerini bozmak gibi olumsuz sonuçlara yol açsa bile, içmeye devam edebilirler. Alkol kullanımlarının hayatlarını olumsuz etkilediğini biliyor olabilirler, ancak bu genellikle içmeyi bırakmaları için yeterli değildir.
Alkol bağımlılığına neler neden olur?
Alkol bağımlılığı, beyinde kimyasal değişiklikler meydana gelecek kadar içtiğinizde gelişir. Bu değişiklikler, alkol aldığınızda aldığınız keyif duygularını arttırır. Bu da size zarar verse bile daha sık içmenizi sağlar.
Sonunda, alkol kullanımıyla ilişkili zevk veren duygular ortadan kalkar ve alkol bağımlısı olan kişi, yoksunluk belirtilerini önlemek için içki içmeye başlar. Bu çekilme semptomları oldukça rahatsız edici ve hatta tehlikeli olabilir.
Alkolizm tipik olarak zamanla, yavaş yavaş gelişir. Aynı zamanda kalıtsal bir özellik olarak aile üyelerinden aktarılabildiği de bilinmektedir.
Alkol bağımlılığının bazı tanımlayıcı özellikleri şunlardır:
Amaçlanandan daha fazla içmek. Kullanılan alkol miktarı üzerinde kontrol kaybı.
İçmeyi bırakma arzusu, ancak bunu yapamama.
Alkol almak veya kullanmak ya da etkilerinden kurtulmak için aşırı zaman harcamak.
Yoğun alkollü içecek tüketme arzusu duyma.
Alkol kullanımından kaynaklanan sorunları görmezden gelmek ve fiziksel tehlike dahil bariz tehlikelere rağmen içmek.
Önemli iş, aile veya sosyal etkinliklerden ve rollerden çekilmek.
Yüksek alkol toleransı: Aynı etkileri hissetmek için daha fazla alkol alma ihtiyacı veya sarhoş olmadan diğer insanlardan daha fazla içme yeteneği.
Yoksunluk semptomları: İçmeyi bıraktıktan veya kestikten sonra yaşanan semptomlar; anksiyete, terleme, titreme, uyku güçlüğü, mide bulantısı veya kusma ve ciddi vakalarda fiziksel nöbetler ve halüsinasyonlardır. Kişi bu tür semptomları hafifletmek veya önlemek için içebilir.
Alkol bağımlılığı olan bir kişi fiziksel, psikolojik ve / veya duygusal olarak alkole güvenmeye başlamıştır. Beyin, alkol varlığına uyum sağlar ve kalıcı değişikliklere uğrar. Alkol kullanımı aniden durduğunda vücut alkolsüz olmaya alışmaz. İç ortam büyük ölçüde değişir ve geri çekilme belirtilerine neden olur.
Risk faktörleri nelerdir?
Alkol bağımlılığının oluşma riskini arttırabilecek bazı faktörler vardır. Bilinen risk faktörleri şunları içerir:
Haftada en az 1 kez günde 5'ten fazla içecek (aşırı içme)
Alkol bağımlılığı olan bir ebeveyn
Depresyon, anksiyete veya şizofreni gibi bir zihin sağlığı sorunu
Ayrıca, aşağıdaki durumlarda alkol kullanım bozukluğu için daha büyük bir risk altında olabilirsiniz:
Akran baskısı yaşayan genç bir yetişkin olmak
Düşük öz güvene veya öz saygıya sahip olmak
Yüksek düzeyde stres yaşamak
Alkol kullanımının yaygın olduğu ve kabul edildiği bir ailede veya kültürde yaşamak
Alkol kullanım bozukluğu olan yakın bir akrabaya sahip olmak
Semptomlar
Alkolizmin belirtileri, alkol bağımlılığı sonucu ortaya çıkan davranışlara ve fiziksel sonuçlara dayanmaktadır.
Alkol bağımlılığı olan kişiler aşağıdaki davranışlarda bulunabilir:
Yalnız içmek
Alkolün etkilerini hissetmek için daha fazla içmek (yüksek toleransa sahip olmak)
İçme alışkanlıkları sorulduğunda şiddetli veya kızgın olmak
Dengesiz beslenmek veya iştahsızlık
Kişisel hijyeni ihmal etmek
İçme nedeniyle iş veya okulu kaçırmak
Alkol alımını kontrol edememek
İçmek için bahane uydurmak
Yasal, sosyal veya ekonomik sorunlar gelişse bile içmeye devam etmek
Alkol kullanımı nedeniyle önemli sosyal, mesleki veya eğlence faaliyetlerinden vazgeçmek
Alkol bağımlılığı olan kişiler aşağıdaki fiziksel semptomları yaşayabilir:
Şiddetli alkol arzusu
Titreme, bulantı ve kusma gibi yoksunluk semptomları
İçki içtikten sonra titreme (istemsiz titreme)
Hafızada kayıplar
Alkolik ketoasidoz (alcoholic ketoacidosis - dehidrasyon tipi semptomları içerir) veya siroz gibi hastalıklar
Alkol kullanım bozukluğu, karaciğerinizde ciddi ve kalıcı hasara neden olabilir.
Kanınızdaki toksinlerin atılmasından karaciğeriniz sorumludur. Çok fazla içtiğinizde, karaciğeriniz kan dolaşımınızdan alkol ve diğer toksinleri filtrelemekte zorlanır. Bu, karaciğer hastalığına ve diğer komplikasyonlara yol açabilir. Ayrıca aşağıdakiler dahil başka ek sağlık komplikasyonlarına da yol açabilir:
Gastrointestinal kanalda kanama
Beyin hücre hasarı
Gastrointestinal sisteminde kanser
Demans
Yüksek tansiyon
Pankreatit (pankreas iltihabı)
Sinir hasarı
Wernicke-Korsakoff sendromu (kafa karışıklığı, görme değişiklikleri veya hafıza kaybı gibi semptomlara neden olan bir beyin hastalığı) dahil olmak üzere zihinsel durumdaki değişiklikler.
Kendi kendini test etme: Alkolik miyim?
Bazen güvenli alkol kullanımı ile alkolün kötüye kullanımı arasında bir sınır çizmek zor olabilir. Mayo Clinic, aşağıdaki sorulardan bazılarına “evet” yanıtı verirseniz alkolü kötüye kullanabileceğinizi öne sürmektedir:
Alkolün etkilerini hissetmek için daha fazla içmeye ihtiyaç duyuyor musunuz?
İçki içtiğiniz için kendinizi suçlu hissediyor musunuz?
Okulda veya işte içki içmekten dolayı sorun yaşıyor musunuz?
İçki içmeyi kesmenin sizin için daha iyi olacağını düşünüyor musunuz?
Profesyonel teşhis
Doktorunuz veya zihin sağlığı uzmanınız alkol kullanım bozukluğunu teşhis edebilir.
Doktorunuz size şunları sorabilir:
Sarhoşken araç kullandınız mı?
İçki içmenizden dolayı işinizi/okulunuzu kaçırdınız mı veya işinizi kaybettiniz mi?
İçtiğinizde “sarhoş” hissetmek için daha fazla alkole ihtiyacınız oluyor mu?
İçki içmenizin bir sonucu olarak bayılmalar veya bilinç kayıpları yaşadınız mı?
Alkol tüketiminizi azaltmaya çalıştınız ve başarısız oldunuz mu?
Doktorunuz ayrıca, durumunuzu teşhis etmeye yardımcı olmak için alkol kullanım bozukluğunu değerlendiren bir anket kullanabilir.
Tipik olarak, alkol kullanım bozukluğu teşhisi, başka türde bir teşhis testi gerektirmez. Bunun yanında karaciğer hastalığının belirtilerini veya semptomlarını gösterirseniz, doktorunuz karaciğer fonksiyonunuzu kontrol etmek için kah tahlili ve daha ileri tetkikler isteyebilir.
Alkol bağımlılığı nasıl tedavi edilir?
Alkol kullanım bozukluğunun tedavisi değişiklik gösterir, ancak her yöntem içkiyi tamamen bırakmanıza yardımcı olmayı amaçlamaktadır. Tedavi aşamalar halinde gerçekleşebilir ve aşağıdakileri içerebilir:
Vücudunuzdaki alkolden kurtulmak için detoksifikasyon (detoxification)
Yeni başa çıkma becerileri ve davranışları öğrenmek için rehabilitasyon
İçki içmenize neden olabilecek duygusal sorunları ele almak için psikolojik danışmanlık
Adsız Alkolikler (AA) gibi 12 adımlı programları içeren destek grupları
Alkol kullanım bozukluğuna bağlı sağlık sorunları için tıbbi tedavi
Bağımlılığı kontrol etmeye yardımcı olan ilaçlar
Alkol bağımlılığından kurtulmak kolay değildir. İyileşme süreciniz, alkol tüketimini bırakma yeteneğinize ve alkol tüketiminizin bir sonucu olarak gelişen sağlık komplikasyonlarına bağlı olacaktır. Bununla birlikte tedavi arayan birçok kişi bağımlılığın üstesinden gelebilir. Tam bir kurtuluş için güçlü bir destek sistemi faydalıdır.
Alkol bağımlılığını nasıl önleyebilirsiniz?
Alkol bağımlılığını önlemenin en etkili yöntemlerinden biri alkol alımınızı sınırlandıracak öz kontrol mekanizmaları geliştirmektir. Alkolizmin belirtileri olan davranışlarda bulunmaya başlarsanız veya alkolle ilgili bir sorununuz olabileceğini düşünüyorsanız, başa çıkma mekanizmaları geliştirmek için bir zihin sağlığı uzmanından profesyonel yardım alabilirsiniz. Ayrıca Yeşilay ve Alkol ve Madde Bağımlılığı Tedavi Merkezleri (AMATEM) gibi kuruluşlardan da yardım alabilirsiniz.
Not: Bu içerik yalnızca bilgi amaçlı olarak hazırlanmıştır ve hiçbir şekilde terapinin yerini tutmaz. Bu sitedeki hiçbir içerik, doğrudan tıbbi tavsiye yerine kullanılmamalıdır. Psikolojik sağlığın fiziksel sağlık sorunlarını da etkileyebileceğine dikkat edin. Psikolojik durumunuzun yönetilmesinin zor olduğunu fark ederseniz, lütfen profesyonel yardım almayı düşünün.
Referanslar:
Campos, Marcelo. (2018). Alcohol use disorder: When is drinking a problem?. Harvard Health Publishing.
Harvard Health Letter. (2019). Are you drinking too much alcohol?. Harvard Health Publishing.
Harvard Medical School. (2019). Alcohol Use Disorder (Alcoholism). Harvard Health Publishing.
Burke, Darla. (2018). Alcoholism. Healthline.
Mayo Clinic Staff. (2018). Alcohol use disorder. Mayo Clinic.
National Institute on Alcohol Abuse and Alcoholism. (2020). Drinking Levels Defined. NIH.