Depresyonu Anlamak: Türler, Belirtiler ve Risk Faktörleri
Depresyon, (majör depresif bozukluk veya klinik depresyon) sürekli düşük ruh hali ve kişinin kendi çevresindeki dünyayla etkileşimde bulunma yeteneğinin azalmasıyla karakterize edilen bir zihinsel bozukluktur. Depresyon; kişinin duygularını, düşüncelerini ve davranışlarını etkileyerek çeşitli duygusal ve fiziksel sorunlara yol açabilir. Bununla birlikte kişi normal günlük aktiviteleri yerine getirmekte güçlük çekebilir ve bazen hayatın yaşamaya değmediği gibi düşüncelere kapılabilir.
Depresyon türleri:
Distimik Bozukluk: En az iki yıl süren depresif bir ruh halidir. Kalıcı depresif bozukluk teşhisi konan bir kişi, daha az şiddetli semptom dönemleri ile birlikte majör depresyon atakları yaşayabilir, ancak semptomların kalıcı depresif bozukluk olarak kabul edilmesi için iki yıl sürmesi gerekir.
Doğum Sonrası Depresyon (Postpartum Depression): Doğum sonrası depresyon, hamilelik sırasında veya doğumdan sonra tam gelişmiş majör depresyon ile karakterize bir tür duygudurum bozukluğudur. Belirtiler arasında aşırı üzüntü, düşük enerji, kaygı, ağlama nöbetleri, sinirlilik ve uyku veya yeme düzenindeki değişiklikler yer alabilir. Doğum sonrası depresyona eşlik eden bu duygular, yeni annelerin kendileri ve / veya bebekleri için günlük bakım faaliyetlerini tamamlamasını zorlaştırabilir.
Psikotik depresyon: Bir kişi şiddetli depresyona ek olarak, yanlış sabit inançlara (sanrılar) sahip olmak veya başkalarının duyamadığı ya da göremediği üzücü şeyleri duymak ve görmek (halüsinasyonlar) gibi bir tür psikoza sahip olduğunda ortaya çıkar.
Mevsimsel Duygudurum Bozukluğu: Güneş ışığının daha az olduğu kış aylarında depresyonun başlamasıyla karakterizedir. Bu depresyon genellikle ilkbahar ve yaz aylarında düzelir. Tipik olarak sosyal geri çekilme, artan uyku ve kilo alımının eşlik ettiği kış depresyonu, tahmin edilebileceği üzere her yıl mevsimsel duygudurum bozukluğuna geri döner.
Bipolar Bozukluk: Depresyondan farklıdır ancak bu listeye dahil edilmesinin nedeni, bipolar bozukluğu olan bir kişinin, majör depresyon kriterlerini karşılayan ("bipolar depresyon" olarak adlandırılan) aşırı derecede düşük ruh hali dönemleri geçirmesidir. Ancak bipolar bozukluğu olan bir kişi, "mani" adı verilen aşırı derecede yüksek - öforik veya huzursuz - ruh halleri veya "hipomani" adı verilen daha az şiddetli bir form da yaşar.
Yıkıcı Duygudurum Düzensizliği Bozukluğu (Disruptive Mood Dysregulation Disorder): Yıkıcı duygudurum düzensizliği bozukluğu (YDDB), çocuklarda ve ergenlerde sürekli olarak sinirli veya öfkeli bir ruh hali ve aynı yaştaki akranların tipik tepkisinden önemli ölçüde daha şiddetli yaşanılan sık öfke patlamaları ile karakterize edilen bir zihinsel bozukluktur.
Premenstrüel Disforik Bozukluk (Premenstrual dysphoric disorder): Premenstrüel disforik bozukluk, regl olan kadınların %1.8-5.8'ini etkileyen şiddetli ve engelleyici bir menstrüasyon öncesi sendrom türüdür. Bozukluk, adet döngüsünün luteal evresinde her ay tekrarlayan çeşitli duygusal, davranışsal ve somatik semptomlardan oluşur ve erken ergenlik döneminden menopoza kadar etkisini sürdürebilir.
Depresyon belirtileri
Üzüntü, ağlama, boşluk veya umutsuzluk duyguları
Küçük meselelerde bile öfke patlamaları, sinirlilik veya hayal kırıklığı
Suçluluk, değersizlik veya çaresizlik duyguları
Hobilere ve faaliyetlere ilgi veya zevk kaybı
Azalan enerji veya yorgunluk
Yavaş düşünme, konuşma veya vücut hareketleri
Kaygı, ajitasyon veya huzursuzluk
Düşünme, konsantre olma, hatırlama ve karar verme zorluğu
Uyku düzensizlikleri: Uyumakta güçlük, sabah erken uyanma veya aşırı uyumak
İştah ve / veya kilo değişiklikleri
Ölüm veya intihar düşünceleri veya intihar girişimleri
Açık bir fiziksel neden olmaksızın deneyimlenen fiziksel sorunlar: ağrılar, sindirim sorunları vb.
Seks, hobi veya spor gibi normal aktivitelerin çoğunda veya tamamında ilgi veya zevk kaybı
Depresyonu olan birçok insan için semptomlar genellikle iş, okul, sosyal aktiviteler veya başkalarıyla ilişkiler gibi günlük aktivitelerde gözle görülür sorunlara neden olacak kadar şiddetlidir. Bununla birlikte depresyonda olan herkes her semptomu yaşamayabilir. Bazı insanlar yalnızca birkaç semptom yaşarken, diğerleri birçok semptomu aynı anda deneyimleyebilir.
Çocuklarda ve gençlerde depresyon belirtileri
Çocuklarda ve gençlerde görülen yaygın depresyon belirti ve semptomları yetişkinlerinkine benzerdir, ancak bazı farklılıklar olabilir:
Küçük çocuklarda depresyon belirtileri arasında üzüntü, asabiyet, bağlılık, endişe, ağrı ve sızılar, okula gitmeyi reddetme veya zayıf olma sayılabilir.
Gençlerde ise; üzüntü, sinirlilik, olumsuz ve değersiz hissetme, öfke, kötü performans veya okula devam edememe, yanlış anlaşılmış ve aşırı hassas hissetme, eğlence amaçlı uyuşturucu veya alkol kullanma, aşırı yeme veya uyku, kendine zarar verme, normal aktivitelere ilgi kaybı ve sosyal etkileşimden kaçınma yer alabilir.
Yaşlı yetişkinlerde depresyon belirtileri
Depresyon, yaşlanmanın normal bir parçası değildir ve asla hafife alınmamalıdır. Ne yazık ki, depresyon genellikle (yardım istemek konusunda isteksiz hissettiklerinden) yaşlı yetişkinlerde teşhis edilmez ve tedavi edilmez. Yaşlı erişkinlerde depresyon belirtileri farklı veya daha az belirgin olabilir, örneğin:
Hafıza güçlükleri veya kişilik değişiklikleri
Fiziksel ağrılar
Tıbbi bir durum veya ilaçtan kaynaklanmayan yorgunluk, iştahsızlık, uyku sorunları
Sosyalleşmek veya yeni şeyler yapmak yerine genellikle evde kalmak istemek
Özellikle yaşlı erkeklerde intihar düşüncesi veya duyguları
Risk faktörleri
Depresyon geliştirme veya tetikleme riskini arttıran faktörler şunlardır:
Düşük benlik saygısı ve bağımlı olma, kendini eleştirme veya kötümser olma gibi belirli kişilik özellikleri
Cinsel taciz, sevilen birinin ölümü veya kaybı, zor bir ilişki, mali sorunlar vb.i travmatik veya stresli olaylar
Depresyon, bipolar bozukluk, alkolizm veya intihar öyküsü olan yakın akrabalara sahip olmak
Anksiyete bozukluğu, yeme bozuklukları veya travma sonrası stres bozukluğu gibi diğer zihin sağlığı bozukluklarına sahip olmak
Alkolizm veya uyuşturucu kullanımı
Kanser, felç, kronik ağrı veya kalp hastalığı dahil olmak üzere ciddi veya kronik hastalıklar
Bazı yüksek tansiyon ilaçları veya uyku hapları gibi belirli ilaçlar (herhangi bir ilacı kesmeden önce doktorunuzla konuşun)
Komplikasyonlar
Depresyon, size ve ailenize büyük zararlar verebilecek ciddi bir rahatsızlıktır. Depresyon tedavi edilmezse genellikle kötüleşir ve hayatınızın her alanını etkileyen duygusal, davranışsal ve sağlık sorunlarına yol açar.
Depresyonla ilişkili komplikasyon örnekleri şunları içerir:
Kalp hastalığına ve diyabete yol açabilecek aşırı kilo veya obezite
Ağrı veya fiziksel hastalık
Alkol veya uyuşturucu kullanımı
Kaygı, panik bozukluğu veya sosyal fobi
Aile çatışmaları, ilişki zorlukları, iş veya okul sorunları
Sosyal izolasyon
İntihar duyguları, intihar girişimleri veya intihar
Kesme gibi kendi kendine zarar verme davranışı
Tıbbi durumlardan erken ölüm
Ne zaman psikolojik destek almalı?
Kendinizi depresyonda hissediyorsanız, mümkün olan en kısa sürede bir zihin sağlığı uzmanına görünmek için randevu alın.
Not: Bu içerik yalnızca bilgi amaçlı olarak hazırlanmıştır ve hiçbir şekilde terapinin yerini tutmaz. Bu sitedeki hiçbir içerik, doğrudan tıbbi tavsiye yerine kullanılmamalıdır. Psikolojik sağlığın fiziksel sağlık sorunlarını da etkileyebileceğine dikkat edin. Psikolojik durumunuzun yönetilmesinin zor olduğunu fark ederseniz, lütfen profesyonel yardım almayı düşünün.
Referanslar:
Harvard Health Publishing. (2009). What causes depression?
Mayo Foundation for Medical Education and Research. (2020). Depression (major depressive disorder)
U.S. Department of Health and Human Services. (2018). Depression.
World Health Organization. (2020). Depression.