top of page
  • Yazarın fotoğrafıVolkan Akgül Psikoloji

Obsesif Kompulsif Bozukluk (OKB) Nedir?

Obsesif kompulsif bozukluk (OKB), günlük hayata müdahale eden obsesyonlar ve kompulsiyonlarla karakterize bir zihin sağlığı bozukluğudur. Kişi kontrol edilemeyen, tekrarlayan düşünceler (obsesyonlar) ve / veya yinelenen tekrar etme dürtüsünü hissettiği davranışlarda (kompulsiyonlar) bulunmaktadır.

Semptomlar


OKB'nin semptomları genellikle kademeli olarak ortaya çıkmakta ve tedavi edilmezse kronikleşebilmektedir. OKB'si olan kişiler obsesyon (takıntı), kompulsiyon (zorlantı) veya her ikisinin semptomlarını yaşayabilir. Bu tür belirtiler, okul, iş, ilişkiler ve normal günlük işleyiş dahil olmak üzere yaşamın birçok alanına müdahale edebilmektedir.


Obsesyonlar (Takıntılar)


Takıntılar, kaybolmayan, istenmeyen ve son derece üzücü veya endişe verici düşünceler, resimler veya fikirler olabilmektedir. Örneğin: “Ya ölümcül bir hastalığa yakalanırsam?” veya “Ya birine zarar verirsem?” vb.


Takıntıların bazı yaygın belirtileri şunları içerir:

  • Başkaları veya kişinin kendisi hakkında agresif düşünceler

  • Her şeyin belirli bir sırayla veya simetrik olması ihtiyacı

  • Mikrop korkusu

  • Seks, dini inanç veya başkalarına zarar verme gibi yasak veya tabu kabul edilen konularla ilgili istenmeyen düşünceler

Kompulsiyonlar (Zorlantılar)


Kompulsiyonlar, kişinin yaşadığı kaygıyı gidermek için defalarca yapması gerektiği "baskısını" hissettiği davranışlardır. Kompulsiyonlar genellikle obsesyonlarla ilişkilidir. Örneğin, bir yerlerden mikrop bulaşması obsesyonuna sahipseniz, ellerinizi defalarca yıkamak "zorunda" hissedebilirsiniz.


Bazı yaygın kompulsiyonlar şunları içerir:

  • Her şeyi defalarca saymak

  • Aşırı yıkama veya temizlik

  • Eşyaları belirli veya simetrik bir şekilde sıralama

  • Tekrarlı kontrol (kapının kilitli olup olmadığını veya fırının kapalı olup olmadığını kontrol etmek gibi)

Teşhis


Hepimizin zaman zaman tekrar eden düşünceleri veya bir şeyi iki kez kontrol etme ihtiyacı olabilir. Bu bağlamda tüm alışkanlıkların veya tekrar eden davranışların kompulsiyonlar ile eşanlamlı olmadığının farkında olmak önemlidir.


Bununla beraber, zihin sağlığı uzmanları tarafından, OKB teşhisi konulabilmesi için kişinin deneyimleri şu şekilde karakterize edilir:

  • Aşırı veya mantıksız olduklarını fark etseler bile düşüncelerini veya davranışlarını kontrol edememe

  • Bu takıntı ve dürtülere günde bir saat veya daha fazla zaman harcamak

  • Bu düşünce ve davranışlardan dolayı günlük hayatta önemli sorunlar ve aksaklıklar yaşamak

  • Düşüncelerden veya davranışlardan zevk almamak, ancak yine de düşüncelerin neden olduğu endişeden kurtulmak veya kısa sürede olsa bir rahatlama yaşamak için kompulsif davranışlarda bulunmak

OKB, insanların yaklaşık %2,3'ünü etkileyen nispeten yaygın sayılabilecek bir hastalıktır.

Nedenleri


OKB'ye sebep olan nedenler kesin olarak bilinmemektedir. Ancak bununla birlikte bazı risk faktörleri aşağıdaki gibidir:

  • Biyolojik ve genetik faktörler

  • Aile öyküsü

  • Stres

OKB'li insanlar, yaşadıkları deneyimleri, garip veya olağandışı düşüncelerin çıldırdıkları veya kontrollerini kaybedecekleri anlamına geldiğini düşündüklerinden, düşüncelerini kontrol etme konusunda güçlü bir ihtiyaç hissettikleri şeklinde açıklamaktadırlar. Birçok insan stresli hissettiğinde garip veya alışılmadık düşünceler yaşayabilirken, OKB'li iseniz, bu düşünceleri görmezden gelmek veya unutmak oldukça zor olabilmaktedir.

OKB genellikle geç ergenlik/genç yetişkinlik döneminde başlar, ancak küçük çocuklar ve ergenler de etkilenebilir.

OKB Türleri


Obsesif kompulsif bozukluk birkaç farklı şekilde ortaya çıkabilir. Bazı insanlar yalnızca obsesyonlar (takıntılar) yaşarken, bazıları yalnızca kompulsiyonlar (zorlantılar) yaşayabilir veya her ikisini de deneyimleyebilirler.


Araştırmalara göre OKB’de en yaygın obsesyon ve kompulsiyonlar şunlardır:

  • Aşırı temizlik veya kirlenme korkusu

  • Düzen, simetri veya mükemmellik ihtiyacı

  • Tabu düşünceler

  • Toplama veya istifleme

İnsanların yaşayabileceği diğer bazı OKB türleri, olayları tekrar tekrar kontrol etmeye, belirli nesneleri saymaya ve belirli düşünceler veya konular üzerinde derinlemesine düşünmeye odaklanan semptomları içermektedir.


Tedavi


OKB tedavisi ilaçları, psikoterapiyi veya her ikisinin bir kombinasyonunu içerebilir.


Psikoterapi


Psikolojik terapiler OKB semptomlarının sıklığını ve yoğunluğunu azaltmak için oldukça etkili tedavilerdir. OKB için etkili psikolojik tedaviler, genellikle davranış ve / veya düşüncelerdeki değişikliklere odaklanmaktadır.


OKB ile Başa Çıkma


OKB, zamanla kötüleşebilen kronik, uzun süreli bir zihin sağlığı bozukluğudur. Bu nedenle bir zihin sağlığı uzmanından profesyonel yardım almak önemlidir.


Bir zihin sağlığı uzmanıyla konuşmanın yanı sıra, belirtilerinizi yönetmenize yardımcı olmak için kullanabileceğiniz bir dizi kendi kendine yardım stratejisinden de faydalabilirsiniz:

  • Stresle başa çıkmanıza yardımcı olacak öz bakım stratejileri uygulayın. Stres genellikle OKB semptomlarını tetikleyebilir. Bu nedenle etkili ve sağlıklı başa çıkma yöntemlerine güvenmek önemlidir. Araştırmalar, uyku bozukluklarının daha şiddetli OKB semptomlarıyla bağlantılı olduğunu göstermiştir. Uykuya ek olarak, düzenli fiziksel egzersiz ve sağlıklı beslenme, hayatın size getirdiği stresi ve endişeleri yönetmeyi kolaylaştıracak, günlük hayatınızda rahatlıkla uygulayabileceğiniz yaşam tarzı seçimleridir.

  • Rahatlama tekniklerini deneyin. Meditasyon, nefes egzersizleri, aşamalı kas gevşetme gibi gevşeme ritüelleri pratik etmeyi deneyin.

  • Destek bulun. Sizinle aynı deneyimleri yaşamış insanlarla konuşmak OKB ile başa çıkmanıza yardımcı olabilir. Sosyal destek, zihinsel sağlığımız açısından oldukça önemlidir. Bu bağlamda destek grupları başa çıkmada yararlı birer kaynak olabilir.

 

Not: Bu içerik yalnızca bilgi amaçlı olarak hazırlanmıştır ve hiçbir şekilde terapinin yerini tutmaz. Bu sitedeki hiçbir içerik, doğrudan tıbbi tavsiye yerine kullanılmamalıdır. Psikolojik sağlığın fiziksel sağlık sorunlarını da etkileyebileceğine dikkat edin. Psikolojik durumunuzun yönetilmesinin zor olduğunu fark ederseniz, lütfen profesyonel yardım almayı düşünün.


Referanslar:

Kelly, Owen. (2020). What Is Obsessive-Compulsive Disorder (OCD)?.Verywellmind.

National Institute of Mental Health. (2019). Obsessive-Compulsive Disorder. NIMH.

128 görüntüleme

Son Yazılar

Hepsini Gör
bottom of page