Panik Atak ile Anksiyete Atağı Arasındaki Fark Nedir?
"Anksiyete atağı" ve "panik atak" terimlerinin aynı anlama geliyormuş gibi birbirinin yerine kullanıldığını duyabilirsiniz. Hızlı kalp atışı, nefes darlığı ve baş dönmesi gibi bazı panik atak ve anksiyete semptomlarının benzer olduğu düşünüldüğünde bu anlaşılabilir bir durumdur.
Ancak pratikte panik ve anksiyetenin farklı özellikleri vardır ve zihin sağlığı uzmanları bu terimleri belirli semptomlar ve bozukluklar için kullanır.
Panik atak, diğer fiziksel ve zihinsel semptomların eşlik ettiği ani bir yoğun korku veya rahatsızlık dalgasıdır. Öte yandan anksiyete, insan vücuduna bağlı duygusal ve koruyucu tepkilerin bir parçasıdır. Endişelenmeyi gerektirecek neden, anksiyetenin aşırı olduğu veya hayatınızın önüne geçtiği zamandır.
Anksiyete veya panik yaşarsanız, tanımlarını, semptomlarını ve tedavilerini anlamak önemlidir.
Klinik Farklılıklar
Zihin sağlığı uzmanları, DSM-5 olarak bilinen Ruhsal Bozuklukların Tanısal ve Sayımsal Elkitabı'nda (Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders - 5th Edition) bulunan tanımlara dayanarak bir tanı koyarlar. Anksiyete ve panik ataklar zaman zaman benzer şekilde hissedilse de, DSM-5'de özetlenen farklılıklar onları tanımlamaya ve ayırt etmeye yardımcı olur. DSM-5'teki tanımlar, zihin sağlığı uzmanının bir teşhis koyması ve durumunuzu sınıflandırması için rehberlik eder.
DSM-5, panik bozukluk olarak bilinen durumla ilişkili ayırt edici özellikleri tanımlamak için "panik atak" terimini kullanır. Bunun yanında diğer psikiyatrik rahatsızlıklarda da panik ataklar ortaya çıkabilir ve herhangi bir zihinsel bozukluğunuz yoksa dahi panik atak geçirmeniz mümkündür.
Öte yandan, “anksiyete atağı” terimi DSM-5'te tanımlanmamaktadır. Daha ziyade, "anksiyete", anksiyete bozuklukları, obsesif kompulsif bozukluklar ve travma ve stresle ilişkili bozukluklar başlıkları altında tanımlanan çeşitli hastalıkların temel bir özelliğini tanımlamak için kullanılır.
Bu üç başlık altındaki en yaygın rahatsızlıklardan bazıları şunlardır:
Panik atak
Panik bozukluğu öyküsü olmayan agorafobi
Özgül fobi
Sosyal anksiyete bozukluğu
Ayrılık anksiyetesi bozukluğu
Obsesif kompulsif bozukluk (OKB)
Genelleştirilmiş anksiyete bozukluğu
Panik atak ile anksiyete atağı arasındaki farklar, en iyi, semptomların yoğunluğu ve ana semptomların ortaya çıkma süresinin uzunluğu açısından tanımlanır.
Panik atak
Panik atak, diğer birçok zihinsel ve fiziksel semptomun eşlik ettiği yoğun ve ani bir korku, dehşet veya rahatsızlık hissidir. Panik atakların semptomları genellikle o kadar aşırıdır ki ciddi bozulmalara neden olur. DSM-5'e göre, bir panik atak aşağıdaki semptomlardan dördü veya daha fazlasıyla karakterize edilir:
Zihinsel
Gerçeklikten kopma hissi (derealizasyon)
Kendinden kopuk hissetme (duyarsızlaşma)
Kontrolü kaybetme veya delirme korkusu
Ölme korkusu
Fiziksel
Kalp çarpıntısı veya hızlanan kalp atış hızı
Aşırı terleme
Titreme
Nefes darlığı hissi, nefes almada zorluk
Boğulma hissi
Göğüs ağrısı
Mide bulantısı veya karın ağrısı
Baş dönmesi, dengesizlik, sersemlik veya baygınlık hissi
Uyuşma veya karıncalanma hissi (parestezi)
Titreme
Sıcak basmaları
Panik ataklar genellikle ani bir tetikleyici olmaksızın birdenbire ortaya çıkar. Ancak bazı durumlarda, örneğin fobi gibi bilinen bir stres etkeni neden olduğu için, panik atağın yaşanması "beklenebilir".
Panik atak semptomları 10 dakika içinde zirve yapar ve sonra azalır. Ancak, bazı ataklar daha uzun sürebilir veya art arda meydana gelebilir, bu da bir atağın ne zaman bitip diğerinin ne zaman başlayacağını belirlemeyi zorlaştırır. Bununla birlikte bir atağın ardından günün geri kalanında stresli, endişeli, keyifsiz veya gergin hissetmek olasıdır.
Kaygı
Panik atağın aksine, anksiyete genellikle belirli bir süre içinde yoğunlaşır ve gerçek ya da algılanan bir potansiyel tehlikeye ilişkin aşırı endişeyle oldukça ilişkilidir. Bir şeyin beklentisi oluşursa ve yüksek stres miktarı, bunaltıcı hale geldiği bir düzeye ulaşırsa, bir "atak" gibi hissedebilir. Kaygı belirtileri şunları içerebilir:
Zihinsel
Konsantrasyon zorluğu
Sinirlilik
Huzursuzluk
Fiziksel
Yorgunluk
Kas gerginliği
Rahatsız uyku
Artan irkilme tepkisi
Artan kalp atış hızı
Baş dönmesi
Bazı anksiyete semptomları panik atakla ilişkili semptomlara benzer olsa da, genellikle daha az şiddetlidir. Panik ataktan farklı olarak, kaygı semptomları kalıcı ve çok uzun süreli olabilir — günler, haftalar, hatta aylar.
Teşhis
Anksiyete, her yıl ABD'li yetişkinlerin tahmini %19,1'ini etkileyen en yaygın zihin sağlığı durumlarından biridir. Anskiyete (Kaygı), bir kişinin yaşamı üzerinde oldukça önemli bir etkiye sahip olabilirken, semptomları yaşayan kişilerin yalnızca yaklaşık % 20'si tedavi arayışındadır.
Sonuçları ve refahı iyileştirebilecek etkili tedaviler mevcuttur, bu nedenle anksiyete veya panik atak belirtileri yaşıyorsanız bir zihin sağlığı uzmanı ile konuşmanız önemlidir.
Kadınların anksiyete belirtileri yaşama olasılığı erkeklerden iki kat daha fazladır.
Zihin sağlığı uzmanı semptomlarınızın yoğunluğu, süresi ve normal günlük işleyişiniz üzerindeki etkisi hakkında sorular soracaktır. Değerlendirmenize bağlı olarak, zihin sağlığı uzmanınız daha sonra DSM-5'te bulunan kriterlere göre tanı koyabilir.
Ayrıca değerlendirme sırasında, zihin sağlığı uzmanınız gerekirse sizi bir hekime yönlendirebilir. Buradaki amaç, semptomlarınıza katkıda bulunabilecek herhangi bir tıbbi hastalığı dışlamaya yardımcı olmak için fiziki muayene ve laboratuvar testleri yapılmasını sağlamaktır.
Panik ve Anksiyete Tedavisi
İster panikle, ister anksiyeteyle veya her ikisiyle de uğraşıyor olun, etkili tedaviler mevcuttur. En yaygın tedavi seçeneklerinden bazıları terapi, reçeteli ilaçlar ve kendi kendine yardım stratejilerini içerir. Bu yöntemlerden birini veya birkaçını denemeye karar verebilirsiniz:
Psikoterapi, semptomlarınızı daha iyi anlamanıza, onları yönetmenin yollarını geliştirmenize, geçmiş acıları aşmanıza, geleceğe yönelik yolunuzu belirlemenize ve daha umutlu bir bakış açısına izin verecek daha net bir bakış açısı kazanmanıza yardımcı olabilir.
İlaçlar, semptomlarınızı azaltmanıza yardımcı olabilir. Diğer stratejiler üzerinde çalışırken semptomları kontrol etmek için bazen sadece kısa bir süre için gerekli olabilir.
Nefes egzersizleri, yoga, meditasyon, mindfulness gibi kendi kendine yardım teknikleri, semptomlarınızı kendi hızınızda kontrol etmenize ve yönetmenize yardımcı olabilir.
Anksiyete ve panik atak, potansiyel olarak günlük yaşamınızı bozabilir. İster siz, ister bir arkadaşınız veya ailenizden biri bunları deneyimliyorsa, yardımın mevcut olduğunu bilmelisiniz. Bir zihin sağlığı uzmanı ile belirtileriniz hakkında konuşmak, rahatlama bulmanın ve iyileşmenin ilk adımıdır.
Not: Bu içerik yalnızca bilgi amaçlı olarak hazırlanmıştır ve hiçbir şekilde terapinin yerini tutmaz. Bu sitedeki hiçbir içerik, doğrudan tıbbi tavsiye yerine kullanılmamalıdır. Psikolojik sağlığın fiziksel sağlık sorunlarını da etkileyebileceğine dikkat edin. Psikolojik durumunuzun yönetilmesinin zor olduğunu fark ederseniz, lütfen profesyonel yardım almayı düşünün.
Referanslar:
Ankrom, S., Gans, S. (2020). Anxiety Attacks vs. Panic Attacks. Verywellmind.
National Institutes of Mental Health. (2016). Panic Disorder: When Fear Overwhelms.
American Psychiatric Association. (2013). Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders. 5th edition. American Psychiatric Association.
National Institute of Mental Health. (2018) Anxiety Disorders.